Kabinet zet belangrijke stap voor meer woningen voor ouderen

Van Bruggen Adviesgroep heeft begin dit jaar in een open brief aan de nieuwe minister de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening gevraagd om niet met oogkleppen op meer huizen bij te bouwen maar om ook rekening te houden met de wijzigende demografische omstandigheden. De belangrijkste alinea’s uit deze brief waren:

“De grootste uitdaging volgens vele stakeholders, waaronder de media en de politiek, is de hoeveelheid woningen die gebouwd moeten worden. Het kabinet wil in tien jaar tijd 100.000 woningen per jaar bouwen. Dit is zeker noodzakelijk. Van Bruggen Adviesgroep is echter van mening dat we ook veel beter moeten kijken naar wat voor soort woningen we bouwen en voor welke doelgroep we dat doen. Als gevolg van de stijgende senioriteit van onze bevolking, in minder fijne bewoording ook wel de vergrijzing genoemd, ontstaat er namelijk de komende jaren behoefte aan andere type woonvormen en woningen. Daarbij is er niet één type oudere aan te wijzen, maar gaat het om verschillende doelgroepen. Wij adviseren u om goed onderzoek te doen naar de verschillende wensen en behoeften van deze groepen ouderen. Als het woningbeleid onvoldoende rekening houdt met de groeiende groep senioren, dan hebben we over tien jaar wellicht het woningtekort opgelost, maar ontstaat er wel een nieuw probleem: een niet pássende woningvoorraad.

Een goed woonbeleid dat méér dan in de huidige plannen rekening houdt met de stijgende senioriteit, zorgt voor meer doorstroming op de woningmarkt. Het kabinet zet wel in op seniorenwoningen bij de bouw van coöperatiewoningen, maar belangrijk is dat ook een steeds groter deel van de senioren behoefte heeft aan een koopwoningen- of appartementen voor senioren. Het liefst in de huidige eigen buurt. Een mogelijke oplossing hiervoor kan liggen in het ombouwen van kantoorpanden tot communities voor senioren, waarbij er ook extra voorzieningen zijn voor de vitale senioren. Of de optie van het verruimen van de mogelijkheden om een recreatiewoning als volwaardige woning te gebruiken. Wij juichen het ook toe dat er meer ruimte komt voor alternatieve woonvormen en coöperatieve woonprojecten die door bewoners zelf worden ontwikkeld, maar zien ook een rol voor dit kabinet om hier zelf een stimulerende rol bij te spelen. Wij denken dat er genoeg ideeën zijn die ervoor kunnen zorgen dat senioren óók over kunnen én willen stappen naar een andere woningen en daarmee de doorstroming op gang brengen, die vervolgens ook het woningtekort voor starters en middengroepen verkleind.”

Van Bruggen Adviesgroep is dan ook erg blij met de lange termijn visie die de ministers de Jonge en Helder (Langdurige Zorg en Sport) hebben gepresenteerd in het ‘Programma Wonen en zorg voor ouderen’. Het programma omvat drie belangrijke doelen:

1. Versnelling woningbouw, waarbij minimaal 290.000 van de beoogde 900.000 woningen geschikt zijn voor ouderen. Daarbij wordt ingezet op verschillende type woningen, namelijk 170.000 nultredenwoningen, 80.000 geclusterde woonvormen en 40.000 verpleegzorgplekken. Bij geclusterde woonvormen moet gedacht worden aan hofjeswoningen, serviceflats en seniorenflats. Het gaat daarbij niet alleen om toegankelijke woningen, maar deze woonvormen dienen ook om het sociaal contact en het gemeenschapsgevoel te bevorderen.
   
   
2. Verbeteren van de informatie en ontzorging van ouderen, zodat zij op tijd nadenken over hun toekomstige woonwensen en het aantrekkelijk maken om te verhuizen. Nog een tip aan het kabinet: misschien moet de term ‘ouderen’ vervangen worden. Veel ‘ouderen’ voelen zich helemaal niet oud, terwijl ze het wel fijn vinden om vooruit te kijken en bijvoorbeeld af te zijn van onderhoud aan de woning en het fijn vinden om een compactere woning te hebben. Wij gebruiken zelf vaak de term senior of vitalo, maar ook die voelt niet voor iedereen van deze doelgroep passend. (Wie een goede naam weet; laat het s.v.p. weten).
   
   
3. Het moet niet alleen gaan om wonen; het kabinet heeft ook als doel om voldoende voorzieningen voor ouderen in de wijk te verzorgen, zodat zij uitgenodigd worden om te blijven bewegen en elkaar te ontmoeten, zodat ze langer gezond blijven en zelfstandig kunnen wonen.

Wij wensen ministers de Jonge en Helder heel veel succes met de implementatie van hun programma.

De financiële blik

Naast de wooncomponent zit er natuurlijk ook een financiële component in een geschikte woning vinden voor senioren. Zeker als men gaat verhuizen. Bovendien verschilt de situatie per persoon. Wat is bijvoorbeeld de financiële situatie? Hoe hoog is het inkomen en hoe constant is dat in de toekomst, hoeveel overwaarde en spaargeld is er? Maar ook wat zijn de woonwensen, die onder meer ook afhankelijk zijn van de gezondheid. Bij Van Bruggen Adviesgroep maken wij dit samen met klanten inzichtelijk via ‘De Financiële Blik’. Aan de hand van de specifieke woonwensen en financiële situatie van de klant, laten we zien wat de financiële gevolgen en mogelijkheden zijn. Dat kan bijvoorbeeld ook betekenen dat door het nu treffen van financiële maatregelen, je in de toekomst in staat bent je woonwens te realiseren.

Als het gaat om in een meer geschikte woning wonen zijn er meerdere mogelijkheden, waarvan we er drie bespreken.

1. Van koop naar huur
   Een geschikte seniorenwoning kan ook een huurwoning zijn. Voor veel senioren met een koopwoning geldt dat zij een grote overwaarde hebben. Die valt in één keer vrij als ze naar een huurwoning gaan. Voor degene die nog een hypotheek heeft, moet die aflossen en daarna zijn er geen hypotheeklasten meer. Ook de onderhoudskosten vallen weg en je hebt bijvoorbeeld met minder gemeentelijke belastingen te maken.
   
   Dat betekent niet dat je per definitie goedkoper uit bent, want je gaat wel een huur betalen die waarschijnlijk hoger is dan je huidige hypotheeklast, en daar komen de servicekosten nog bovenop. Je overwaarde kun je dan waarschijnlijk ook goed gebruiken om die hogere maandlasten voor een langere periode van te betalen. En afhankelijk van de individuele situatie is er wellicht voldoende overwaarde om ook nog voor andere zaken te gebruiken. Bijvoorbeeld meer budget voor vakantie, hobby’s, uitgaan, dineren of een schenking aan de kinderen.
   
   
2. Van koop naar koop
   Een steeds grotere groep senioren woont in een koopwoning, ook op hogere leeftijd, en dat aandeel zal alleen maar toenemen. Als dit en volgende kabinetten de plannen weten te realiseren, ontstaan er meer mogelijkheden om te verhuizen naar een meer geschikte seniorenwoning. Soms betekent het dat je naar een goedkopere woning verhuist, waardoor je hypotheeklasten omlaaggaan. Ook kun je kijken of je een deel van de overwaarde laat uitkeren zodat je deze op een andere manier kunt besteden. Verder moet je goed kijken of de hypotheekvorm nog aansluit bij je huidige situatie en toekomst wensen. Een compactere woning betekent overigens niet automatisch ook een goedkopere woning. Maar als het pensioeninkomen voldoende is, hoeft dat een hogere hypotheek niet in de weg te staan.
   
   
3. Woning levensloopbestendig maken
   Veel ouderen wonen met veel plezier in hun huidige woning en buurt. Verhuizen is voor hen niet altijd een fijne optie. Soms is het mogelijk om de woning levensloopbestendiger te maken. Dit kun je financieren met een extra hypotheek en in sommige gemeenten (70) kun je gebruikmaken van de Blijverslening. Denk van tevoren altijd goed na of je woning wel geschikt is om voldoende aangepast te worden. Soms is verhuizen toch de beste en verstandigste optie. En dan zou het mooi zijn als, dankzij de plannen van de overheid, er voldoende geschikte seniorenwoningen in onder andere je eigen buurt beschikbaar zijn.

Cijfers

Tot slot sluiten we af met enkele cijfers (gebaseerd op gegevens van het CBS), die betrekking hebben op de demografische ontwikkelingen, het aantal senioren met een koopwoning en de gemiddelde overwaarde bij senioren.

• Forse groei senioren
  Vooral in de leeftijdsgroepen 75 tot 85 jaar en 85 jaar en ouder zien we de komende decennia een forse groei. Tot en met 2040 groeit ook de groep 65 tot 75 jaar hard.
  
  
• Verdeling eigenwoningbezit naar leeftijdscategorie
  In 2010 was 19% van de koopwoningen in handen van 65-plussers. In 2021 was dit aandeel gestegen naar 28%. Het aandeel 55-plussers steeg van 39% naar 50% in 2021.
  
• Grote gemiddelde overwaarde
  Senioren beschikken gemiddeld over een grote overwaarde dankzij de gestegen huizenprijzen en de veelal kleine hypotheek die ze nog hebben.