Nederlandse gemeenten verwachten in 2025 6 miljard euro aan onroerendzaakbelasting (OZB) te innen. Dat is een stijging van 8,6% ten opzichte van 2024, toen de OZB-opbrengst al 7,5% hoger lag dan in 2023. Gemeenten gebruiken deze belasting steeds vaker om begrotingstekorten op te vullen.

Hoe ontstaan die tekorten? En is het eerlijk dat vooral huiseigenaren de rekening betalen? In dit artikel leggen we uit waarom gemeenten meer geld nodig hebben en waarom veel mensen deze lastenverdeling onrechtvaardig vinden.

Waarom kampen gemeenten met tekorten?

Gemeenten krijgen elk jaar te maken met hogere kosten en lagere inkomsten. Dit heeft verschillende oorzaken:

1. Stijgende kosten voor sociale voorzieningen

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor jeugdzorg, bijstandsuitkeringen en Wmo-voorzieningen, zoals thuiszorg en hulpmiddelen voor ouderen en gehandicapten. De kosten blijven stijgen, maar de rijksbudgetten groeien niet mee. Daardoor moeten gemeenten zelf op zoek naar extra inkomsten.

2. Veranderende rijksbijdragen

Gemeenten krijgen jaarlijks geld uit het Gemeentefonds. Maar deze bijdragen worden regelmatig aangepast en soms verlaagd. Daardoor ontstaan onvoorspelbare tekorten, die gemeenten lokaal zo goed mogelijk opvangen.

3. Inflatie en loonkosten

Door inflatie en hogere lonen voor ambtenaren en ingehuurde krachten lopen de kosten op.

4. Groeiende investeringen in duurzaamheid en infrastructuur

Gemeenten moeten investeren in duurzame energie, infrastructuur en klimaatbestendigheid. Dit zijn noodzakelijke, maar kostbare projecten, die gemeenten grotendeels zelf betalen.

Waarom betalen huiseigenaren de rekening?

Gemeenten heffen zelf maar weinig belastingen. Daarom gebruiken ze de OZB om de begroting rond te krijgen. Ze kunnen ook bezuinigen op ambtenaren en voorzieningen, maar vaak is de keuze lastig. In vrijwel elke gemeente stijgt de OZB jaarlijks, soms met dubbele cijfers. Veel huiseigenaren ervaren dit als oneerlijk. Dit zijn de belangrijkste redenen:

1. Alleen huiseigenaren betalen, huurders niet

Huurders maken net zoveel gebruik van gemeentelijke voorzieningen als huiseigenaren, maar betalen geen OZB. Dat maakt de verdeling van de lasten scheef.

2. Stijgende huizenprijzen zorgen voor extra belastingdruk

De OZB wordt berekend over de WOZ-waarde van een woning. Door de gestegen huizenprijzen betalen huiseigenaren automatisch meer, ook als het tarief gelijk blijft of iets daalt. Eerder verlaagden gemeenten de OZB-tarieven vaker bij stijgende huizenprijzen, zodat hun inkomsten gelijk bleven.

3. Geen directe relatie tussen OZB en voorzieningen

Huiseigenaren betalen meer, maar daar staan niet altijd betere voorzieningen tegenover. Gemeenten gebruiken de extra inkomsten vooral om tekorten aan te vullen.

4. Onzekerheid en willekeur

De OZB verschilt per gemeente en wordt lokaal bepaald. In sommige gemeenten stijgt de belasting fors, terwijl andere slechts beperkt verhogen. Daardoor is de OZB onvoorspelbaar en afhankelijk van lokale politieke keuzes.